De Schans

De drie sluizen aan de  Schans

De Schans is een van ouds bekend buurtschap op de grens van de oorspronkelijke dorpen Alphen en Appeltern.  Aan de benedenloop van de Rijksche en Leeuwensche Wetering bevond zich tijdens de 80 jarige oorlog in de 16- en de 17de eeuw een kleine militaire versterking. Overstromingen en dijkverzwaringen hebben  in de loop der tijd alle sporen  uitgewist, alleen de naam is gebleven. Dit aarden verdedigingswerk was aangelegd ter beheersing van het Maasvak tussen Maasbommel en Alphen alsook ter controle van de Weteringsluizen: Leeuwensche sluis, Maasbommelsche sluis en Rijksche sluis. De afwatering werd tot in de 19de eeuw met watermolens en schutlakens gereguleerd, waarna stoomgemalen die functie overnamen. Op deze plaats is ook het veer al sinds eeuwen gevestigd. Het veerhuis was de plek waar ook de handelaren elkaar ontmoetten.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Links de schoorsteen van het Leeuwensche gemaal en rechts die van het Rijksch gemaal.    Zie andere info :   Veerboot

 

 

 

 

 

 

 

De oude Wetering kwam voorheen uit bij de Schans en het verzorgde de waterhuishouding van de polders van Nijmegen tot aan Druten. Dit noemde men de Rijksche sluis.

De Leeuwensche sluis zorgde voor de afvoer uit de polders van Boven – en Beneden Leeuwen, deels Wamel en een stukje in Puiflijk.

De Maasbommelsche sluis voerde het overtollige water van deze dorpspolder af.

Jarenlang is er ruzie geweest over de afvoer van het overtollige water. Vooral in de periode dat de Maas hoog stond  hadden de lager gelegen polders veel last van het water dat de bovengelegen polders niet wilden of konden vasthouden via zgn. schutlakens.  Van enige samenwerking kon men niet spreken tussen het polderdistrict Rijk van Nijmegen en het polderdistrict Maas en Waal. Er was niet echt een vorm van gemeenschapszin. Aan het gesteggel tussen de bovendorpers en de benedendorpers wordt bij Koninklijk Besluit  van 17 april 1912  voor het gebied in de gemeente Alphen en Appeltern een eind gemaakt door het ingrijpen van de commissaris van de Koningin van de provincie Gelderland  jhr. S. van Citters die het door  kwelwater geteisterde gebied bezocht op 24 febr. 1910 Na zijn aandringen  is besloten tot de bouw van vier gemalen.

In de brugleuning van de Rijksche sluis is een steen opgenomen met de vermelding: ‘Deze sluis is geheel vernieuwd in 1892.

In 1913 zijn zowel bij de Rijksche sluis als bij de Leeuwensche sluis twee nieuwe stoomgemalen gebouwd.

Het derde gemaal dat gebouwd  werd, was gemaal De Blauwe sluis dat geplaatst was aan de Blauwe Wetering en viel onder de gemeente Appeltern

 

Na jarenlang dienst gedaan te hebben zijn zij publiekelijk verkocht.

De Volkskrant plaatste op  22 oktober 1955 de volgende advertentie:

 

 

Openbare verkoping gebouwen met erven afkomstig van buiten bedrijf zijnde

Stoomgemalen, in Maas en Waal

Notaris De Vocht te Leeuwen, Maas en Waal, zal op donderdag 3 nov. voor inzet en op donderdag 17 nov. voor toeslag, telkens nam. 8 uur in het Veerhuis bij de heer Joh. van Soest.

Schans te Alphen a/d Maas. Geld., ten verzoeke van het Polderdistrict Rijk van Nijmegen en Maas en Waal publiek verkopen:

de gebouwen met erven afkomstig van 3 voormalige bemalingen, alle verkerende in zeer goede staat, onder meer zèèr geschikt voor industriële doeleinden, gelegen in de nabijheid van haven aan de Maas, te weten:

  1. Voormalig Bemalingsgebouw van de Leeuwense Sluis te Alphen, Schans, met schuurtje en erf, groot ongeveer 6 are 60 centiaren, ter plaatse aan gegeven.
  2. Voormalig Bemalingsgebouw van de Rijkse Sluis onder Alphen, Schans, met erf groot ongeveer 9,8o aren, ter plaatse aangegeven.
  3. Voormalig Bemalingsgebouw aan de Blauwe Sluis te Appeltern, groot ongeveer 4.80 aren, ter plaatse aangegeven.

Bezichtiging dagelijks: onder Alphen zich te vervoegen hij de heer Daanen, oud-machinist en

onder Appeltern bij de heer Greep, oud-machinist, (naast het verkochte wonende).

Aanvaarding terstond in eigen gebruik en genot bij de betaling der kooppenningen.

Betaling der kooppenningen uiterlijk 15 jan. 1956. Verkoping geschiedt behoudens goedk.

Ged.S. Prov. Gelderland.

Inlichtingen ten kantore van genoemde Notaris.

 

 

 

Het veerhuis aan de Schans te Alphen bestaat nog steeds.

Veerhuis

 

Hotel en Veerhuis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nog een oude foto met de twee schoorstenen. Het veerhuis en de veerstoep zijn rechts te zien.